Η Παναγία αποτελεί τον παλαιότερο ναό της Γουμένισσας. Κτίστηκε ως ενοριακός ναός το 1802, στον τύπο της τρίκλιτης, ξυλόστεγης βασιλικής, στην οποία το 1837 προστέθηκε περίστωο στη δυτική και νότια πλευρά. Διατηρεί ξυλόγλυπτο τέμπλο εξαιρετικής τέχνης, έργο συνεργείου που εργάστηκε και στον ναό του Αγίου Αθανασίου Γρίβας.
Οι εικόνες του τέμπλου οφείλονται κυρίως στον γνωστό Απόστολο Λογγιανό Βοδενιώτη (β΄ μισό 18ου αι.), τον Δέβρελη Δήτζο και άλλους ζωγράφους του 19ου αιώνα. Ανάμεσα στα κειμήλιά της περιλαμβάνεται η εφέστια εικόνα της Παναγίας, η οποία χρονολογείται στον 17ο αιώνα και συνδέεται με την παράδοση για την ίδρυση της Γουμένισσας. Το 1951 ο ναός μετατράπηκε σε καθολικό Μονής και έκτοτε λειτουργεί ως ανδρικό κοινόβιο. Σε κτήρια της Μονής στεγάζεται σήμερα η Ιερά Μητρόπολη Γουμενίσσης, Αξιουπόλεως και Πολυκάστρου.
